Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego utworzony został z dniem              1 stycznia 1999 roku, w wyniku reformy ustrojowej państwa, na mocy art. 40 ustawy z dnia 13 października 1998r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (DZ.U. Nr133, poz.872 z późniejszymi zmianami). Inspektorat jest urzędem administracji rządowej, a osoby zatrudnione w Inspektoracie na stanowiskach urzędniczych (z wyjątkiem Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego), wchodzą w skład korpusu służby cywilnej.

Kierownikiem urzędu jest Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, będący organem administracji publicznej, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, wykonujący obowiązki dyrektora generalnego, zawarte w ustawie o służbie cywilnej.

Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Elblągu jest organem nadzoru powoływanym do kontrolowania przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego. Organem wyższego stopnia jest Warmińsko-Mazurski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego z siedzibą w Olsztynie

PINB działa na podstawie:

1. Ustawy z dnia 7 lipca 1994r Prawo budowlane t.j. z dnia 1 kwietnia 2025 r. (Dz. U. 2025 r. poz. 418)
2. Ustawy z dnia 13 października 1998r. o przepisach wprowadzających ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. z 1998r. Nr133, poz.872)
3. Ustawy z dnia 24 lipca 1998r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz.U. z 1998r. Nr106 poz.668)